โบราณสถานบ้านร่องไฮตั้งอยู่ห่างจากตัวเมืองพะเยา 7 กิโลเมตร ได้รับการค้นพบและขุดค้นในปี พ.ศ. 2555 (ค.ศ. 2012) โดยกรมศิลปากรและหน่วยงานเทศบาลตำบลแม่ใส จากการตรวจสอบวัตถุโบราณต่างๆ ที่ค้นพบ สันนิษฐานว่าโบราณสถานแห่งนี้เป็นส่วนหนึ่งของวัดติโลกอาราม (ปัจจุบันจมอยู่ในกว๊านพะเยา) ซึ่งมีอายุตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 20 (คริสต์ศตวรรษที่ 15)
ซากโบราณสถานที่ยังหลงหลืออยู่ได้แก่ ฐานเจดีย์แปดเหลี่ยม ฐานวิหาร และฐานพระพุทธรูป ซึ่งสิ่งต่างๆ เหล่านี้ล้วนทำให้แน่ใจว่าสถานที่แห่งนี้เคยเป็นวัดมาก่อน นอกจากส่วนของโบราณสถานที่กล่าวมาแล้ว ยังพบโบราณวัตถุอีกเป็นจำนวนนมาก อาทิ ถ้วยชามดินเผาซึ่งทำในท้องถิ่น ซากของศิลาจารึก พระพุทธรูปหินหายอายุราวๆ 500 ปี นอกจากนี้ ในปี พ.ศ. 2560 (ค.ศ. 2017) นักโบราณคดีจากกรมศิลปากรได้ขุดพบพระพุทธรูปปางลีลาศิลปะสุโขทัยขนาด 150-160 เซนติเมตรซึ่งอยู่ในสภาพที่สมบูรณ์
ปัจจุบัน โบราณวัตถุต่างๆ ที่พบ ณ โบราณสถานบ้านร่องไฮได้รับการเก็บรักษาไว้ที่พิพิธภัณสถานแห่งชาติเชียงแสน จังหวัดเชียงราย
ข้อมูลเฉพาะ :
พิกิด : 19.14948, 99.88787 (หมู่ 1, ตำบลแม่ใส อำเภอเมือง จังหวัดพะเยา – ระยะทาง 7 กิโลเมตรจากตัวเมืองพะเยาหากไปทางรถ)
เวลาเปิด : ทุกวัน
ค่าเข้าชม : เข้าชมได้ฟรี
หมายเหตุ : การเดินทางไปยังโบราณสถานบ้านร่องไฮ สามารถไปได้ทั้งทางรถและทางเรือ
โปรดคลิ๊ก เพื่อดูเอกสารอ้างอิง
