วัดศรีโคมคำตั้งอยู่ริมกว๊านพะเยาฝั่งตัวเมืองพะเยา อารามแห่งนี้มีชื่อเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า วัดพระเจ้าตนหลวง เนื่องจากเป็นที่ประดิษฐานพระพุทธรูปที่ใหญ่ที่สุดในอาณาจักรล้านนาหรือภาคเหนือของประเทศไทย วิหารของวัดแห่งนี้ได้รับการบูรณะเมื่อปี พ.ศ. 2466 (ค.ศ. 1923) เนื่องจากได้รับความเสียหายจากพายุ การบูรณปฏิสังขรณ์ครั้งนั้นสำเร็จลุล่วงได้ด้วยบารมีของครูบาศรีวิชัย (พระเถระที่บูรณะพระธาตุดอยสุเทพ จังหวัดเชียงใหม่) และพระครูศรีวิราชวชิระปัญญา เจ้าอาวาสวัดศรีโคมคำในสมัยนั้น โดยใช้งบประมาณทั้งสิ้น 84,750 บาทซึ่งได้รับบริจาคจากพุทธศาสนิกชนผู้มีจิตศรัทธา
พระเจ้าตนหลวง เป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัยขนาดความสูง 16 เมตร อยู่ในพระอิริยาบถขัดสมาธิราบ (ปัทมสนะ) พระหัตถ์ขวาวางคว่ำลงที่พระชานุขวา นิ้วพระหัตถ์ที่ยาวเสมอกันชี้ลงที่ธรณี ส่วนพระหัตถ์ซ้ายหงายวางบนพระเพลา พระเจ้าตนหลวง พระพุทธรูปปูนปิดทองสร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2038-2071 (ค.ศ. 1495-1528) ด้วยศิลปะแบบเชียงแสนและศิลปะแบบสกุลช่างพะเยา ซึ่งมีความเฉพาะอยู่ที่พระพักตร์ กล่าวคือ พระขนงซ้ายขวาเป็นรูปคันศรยาวติดกัน มุมพระโอฐษ์แย้มขึ้นเล็กน้อย ลักษณะเฉพาะของพระพุทธรูปสกุลช่างพะเยา
ลักษณะเฉพาะของพระพุทธรูปสกุลช่างพะเยาคือมักจะใช้หินทรายแล้วแกะสลักเป็นชิ้นเดียว เนื่องจากมีแหล่งหินทรายในพื้นที่และฐานชุกชีของพระพุทธรูปมักจะมีฐานสี่ฐานแกะสลักเป็นรูปช้าง แต่พระเจ้าตนหลวงนั้น สร้างจากปูนปั้นและมิได้มีฐานชุกชีรองรับองค์พระ ซึ่งลักษณะทั้งสองนี้แตกต่างออกไปจากพระพุทธรูปสกุลช่างพะเยาโดยทั่วไป
ด้านหน้าของวิหารที่ประดิษฐานพระเจ้าตนหลวงมีอาคารเล็ก ๆ ซึ่งจัดแสดงพระพุทธบาทจำลองด้านซ้ายและขวา ขนาด 2.64×1.12 เมตร พุทธวัตถุนี้ได้รับการค้นพบเมื่อ พ.ศ. 2446 (ค.ศ. 1903) ที่โบราณสถานแห่งหนึ่งซึ่งถูกทิ้งร้าง ปัจจุบันยังไม่ทราบแน่ชัดว่ารอยพระพุทธบาทนี้สร้างขึ้นเมื่อใด จึงมีข้อสันนิษฐานสองข้อ กล่าวคือ อาจจะสร้างในสมัยที่มีการสร้างเมืองพะเยาในราว พุทธศตวรรษที่ 16 (คริสต์ศตวรรษที่ 11) โดยพ่อขุนจอมธรรม หรืออาจจะสร้างในราวๆ พุทธศตวรรษที่ 20-21 (คริสต์ศวรรษที่ 15-16) เนื่องจากรอยพระพุทธบาทดังกล่าวมีความคล้ายคลึงกับรอยพระพุทธบาทที่สร้างขึ้นด้วยศิลปะแบบสุโขทัยยุคนั้น
หากท่านชื่นชอบทัศนียภาพอันงดงามของกว๊านพะเยา อย่าลืมไปเยี่ยมชมอุโบสถกลางน้ำซึ่งสร้างด้วยศิลปะแบบล้านนา (โดยปกติแล้วอุโบสถเป็นสถานที่ที่สงวนไว้ให้พระสงฆ์ประกอบพิธีกรรมทางศาสนา) เมื่อมองจากอุโบสถกลางน้ำท่านสามารถดื่มด่ำกับทิวทัศน์ของกว๊านพะเยารวมทั้งแนวทิวเขาสลับซับซ้อนและยังสามารถให้อาหารปลาได้อีกด้วยอุโบสถแห่งนี้เป็นที่ประดิษฐานพระพุทธชินราชจำลอง ศิลปะแบบสุโขทัย ซึ่งพระพุทธชินราชองค์จริงได้รับการขนานนามว่าเป็นพระพุทธรูปที่งดงามที่สุดในประเทศไทย นอกจากนี้นักท่องเที่ยวยังสามารถชื่นชมภาพวาดฝาผนังที่บอกเล่าเรื่องราวพุทธประวัติซึ่งวาดโดยศิลปินแห่งชาติ อังคาร กัลยาณพงศ์ รวมทั้ง ภาพตะวันและกาบแก้ว สุวรรณกูฎ
หากท่านสนใจเกี่ยวกับความเชื่อในเรื่องของสวรรค์และนรกตามแนวพุทธศาสนา ท่านสามารถเยี่ยมชมสวนสวรรค์-นรกจำลอง ซึ่งอยู่ไม่ไกลจากวิหารพระเจ้าตนหลวง
โปรดคลิ๊ก เพื่อดูเอกสารอ้างอิง
